“De Interbestuurlijke Datastrategie sluit goed aan bij wat ik wil bereiken om te komen tot een toegankelijke, proactieve overheid. Een overheid die werkt als één overheid,” zei staatssecretaris voor Digitalisering en Koninkrijksrelaties Zsolt Szabó tijdens de plenaire opening van de IBDS-Stelseldag 2024.

De Interbestuurlijke Datastrategie (IBDS) is opgezet om de kansen van verantwoord datagebruik te benutten en om de knelpunten aan te pakken. Er wordt onder meer gewerkt aan een Federatief Datastelsel (FDS). Het ICTU Nieuwjaarscafé op 30 januari 2025 staat in het teken van het FDS.

Inspirerende Stelseldag

Op de IBDS-Stelseldag van 11 december 2024 in Utrecht, werd duidelijk dat samenwerking en verbinding voor verantwoord datagebruik tussen de verschillende overheidslagen gemeengoed aan het worden is. Waar tijdens de eerste IBDS-Stelseldagen vooral data-experts en IT-architecten bij elkaar kwamen, waren er op deze editie ook veel beleidsmakers, juristen, ethici, strategisch adviseurs, bestuurders en programmamanagers. In totaal ruim vijfhonderd mensen wisselden kennis uit en deden inspiratie op bij een van de vele sessies over onderwerpen zoals datavolwassenheid, ethiek en het Federatief Datastelsel.

Noodzakelijke verandering

“Samenwerking is geen optie, maar een noodzaak. We zijn één overheid, laten we ons ook zo gedragen,” benadrukte de staatssecretaris in zijn opening. Een meer uniforme, overheidsbrede gegevenshuishouding is een belangrijk onderwerp van de nieuwe Nederlandse Digitaliseringsstrategie. Data vormen de kern van een moderne overheid. En die overheid moet op het juiste moment over de juiste gegevens beschikken om beter en sneller besluiten te kunnen nemen, zei de staatssecretaris: “Eén van de belangrijkste stappen naar een uniforme, overheidsbrede gegevenshuishouding is het Federatief Datastelsel. Dit is geen vrijblijvend initiatief, maar een noodzakelijke verandering om mensen echt beter helpen.”

Intentieverklaring Federatief Datastelsel

Op de Stelseldag ondertekenden bestuurders van een tiental overheidsorganisaties de intentieverklaring om deel te nemen aan het Federatief Datastelsel. Ze committeren zich daarmee aan het gebruik van de nieuwe standaarden en het toepassen ervan. Onder hen Frank Tierolff, voorzitter raad van bestuur Kadaster: “Deelname aan het FDS zorgt ervoor dat we verantwoord domeinoverstijgend data kunnen delen.” Hij noemt het “een belangrijk en expliciet signaal” dat overheden de intentie uitspreken om bij te dragen aan het FDS. “We laten hiermee zien dat we met zijn allen dezelfde kant op willen. Dat we de principes van het FDS erkennen en willen toepassen. En dat we als overheden elkaar willen ondersteunen om op een goede en verantwoorde manier data te delen.” Andere ondertekenaars van de intentieverklaring zijn onder meer de Kamer van Koophandel, Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG), TNO, Unie van waterschappen (UvW), Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Fieldlab proactieve dienstverlening

Het FDS stond ook centraal op het fieldlab, waar deelnemers van de Stelseldag een kijkje konden nemen. Tachtig mensen, verdeeld over achttien teams en uit diverse overheidsorganisaties, werkten samen aan het mogelijk maken van proactieve dienstverlening in een Federatief Datastelsel. Er werd onderzocht hoe zorgtoeslag toegekend kan worden aan jongeren die achttien jaar worden. Veel jongeren blijken deze toeslag niet aan te vragen, terwijl ze daar wel recht op hebben. In het fieldlab werd onderzocht of we door gegevens te delen met geavanceerde technologie, jongeren proactief kunnen laten weten waar ze recht op hebben. Ook werd gekeken naar juridische uitdagingen en beleidsmatige knelpunten.

Van praten naar doen

Laten we van praten overgaan naar doen. En het vooral samen doen. Dat was het overheersende geluid op de IBDS-Stelseldag. De vrijblijvendheid is voorbij: binnen de overheid wordt breed de urgentie gevoeld dat samenwerking nodig is om verantwoord data te kunnen delen. Dagvoorzitter en bestuurder Unie van Waterschappen en Waterschap De Dommel, Vincent Lokin verwoordde het zo: “We weten al jaren welke kansen er liggen in het beter benutten van data. We moeten het nu gaan doen, en het samen doen. ‘Grow as you go’ is het adagium. Want als we niets doen, dan hebben we als overheid een lel van een probleem.”

Kijk voor meer informatie over de Stelseldag op de website van IBDS.

Over IBDS

De Interbestuurlijke Datastrategie (IBDS) is opgezet om de kansen van verantwoord datagebruik te benutten en om de knelpunten aan te pakken. De IBDS is het resultaat van nauwe samenwerking tussen gemeenten, provincies, waterschappen en het rijk. Het programma Realisatie IBDS richt zich op het stimuleren, faciliteren en verbinden van de interbestuurlijke samenwerking. Het programma wordt uitgevoerd door ICTU. Het ministerie van BZK is coördinerend opdrachtgever, namens alle overheden. 
Meer informatie over IBDS is te vinden op de website van het programma.