‘Bewindslieden en bestuurders moeten zich serieus laten bijscholen’

Inge Philips over cybersecurity: "Er wordt binnen de overheid veel gepraat over digitale veiligheid. Maar gesegmenteerd werken én een gebrek aan urgentiegevoel bij de top staan voortgang in de weg, vindt Inge Philips. ‘Overheid: verdiep je in het probleem."

Ze omschrijft zichzelf als een alfameisje met een fascinatie voor technologie. Inge Philips studeerde Geschiedenis, maar maakte carrière bij de AIVD (‘Als historica heb ik iets met archieven’). Philips is één van de sprekers tijdens de ICTU Inspiratiedag op 27 september a.s.

In 2010 stapte ze over naar de KLPD en werd ze plaatsvervangend Hoofd van de Nationale Recherche die zich onder meer bezighoudt met de bestrijding van zware cybercriminaliteit. Vanuit haar functie was ze verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet computercriminaliteit III, die bij de Eerste Kamer ligt en die meer ruimte moet geven aan digitale opsporingsmiddelen. Een dik jaar geleden verruilde Philips de overheid voor het bedrijfsleven. Als directeur van het onderdeel Cyber Risk Services van Deloitte helpt zij bedrijven zich beter te wapenen tegen de gevaren van cybercriminaliteit. Dat is een schrikbarend groot probleem, zegt Philips: 'We schatten de schade voor de Nederlandse economie op veertien miljard per jaar. En dat is een conservatieve schatting.'

In het kader van de digitale transformatie zou het de overheid passen, veel aandacht te besteden aan digitale veiligheid, vindt Philips. En ja, er gebeuren goede dingen, bij Defensie en binnen de inlichtingendiensten, bijvoorbeeld. Het probleem is dat het versnipperd gebeurt. 'De overheid werkt in silo’s, waarbij sterk onderscheid wordt gemaakt tussen ‘economie’ en ‘veiligheid’. Maar heb je het over cybercriminaliteit, dan bestaat dat onderscheid allang niet meer.'

Terwijl de overheid ons tegen cybercriminelen moet beschermen…
‘Ja, maar dat kan de overheid niet alleen. Wat mij meteen brengt bij het volgende probleem: overheidsmensen zijn zeer huiverig om informatie met commerciële partijen te delen. Ze zijn bang voor belangenverstrengeling. Wat ook verlammend werkt is dat iedereen 'zijn plasje' wil doen. Ik heb vaak gemerkt dat de discussie over digitale veiligheid tot kunst verheven wordt. Maar er gebéurt te weinig. Het gevolg is dat de overheid de boot mist. De politie is bijvoorbeeld niet ingericht op de digitale realiteit.’

Wat moet de overheid doen om aan te haken?
'Vergis je niet: dit is niet een specifiek probleem voor de overheid, het is een maatschappelijk probleem dat ook de overheid parten speelt. In grote bedrijven is het niet anders. Het zou helpen als bewindslieden en bestuurders, ook van bedrijven, zich rekenschap geven van de urgentie en zich ook echt verdiepen in het probleem. Ik spreek buitengewoon intelligente bewindslieden en DG’s die ICT zeer belangrijk vinden. Vraag een minister welke impact het vluchtelingenvraagstuk heeft op zijn of haar dossier en je krijgt meteen antwoord. Vraag diezelfde minister naar de invloed van digitalisering en de risico’s van spionage en er wordt een specialist bij gehaald. Maar die heeft alleen oog voor zijn eigen deelgebied en heeft geen overkoepelende visie. De meeste bewindslieden en overheidsbestuurders hebben geen idee en zetten daardoor de veiligheid van de overheid op het spel. Zij moeten zich snel serieus laten omscholen. Dat geldt overigens ook voor Tweede Kamerleden: van de honderdvijftig Kamerleden hebben er zegge en schrijve twee digitale veiligheid in hun portefeuille.'

Tijd dus voor serieuze bijscholing?
'Ja, en nu we het toch over onderwijs hebben: we moeten onze kinderen opleiden tot burgers die volwaardig kunnen deelnemen aan onze samenleving. Die samenleving wordt gedomineerd door technologie. Maar daarvan vind ik niets terug in het curriculum van scholen. Ik zie op basisscholen en middelbare scholen dezelfde stapel schoolboeken als in mijn tijd, maar dan met een iets frissere lay-out. De twintigers van nu gebruiken technologie al swipend, als consument. Maar ze hebben geen idee wat erachter zit. We hebben veel meer mensen nodig die na een cyberaanval weten hoe zij systemen weer aan de praat krijgen en data beschermen. Nu redt een stel hardcore techneuten ons keer op keer, maar dat zijn er maar heel weinig.'

Zou een boegbeeld helpen?
'Jazeker, iemand met doorzettingsmacht. Onze minister-president zou eigenlijk het hele land moeten meetrekken op weg naar een digitaal veiliger samenleving. Klaas Dijkhoff zou het kunnen zijn. Wat niet meehelpt, is dat het electoraal niet leeft. Gelukkig besteden de media steeds meer aandacht aan digitale veiligheid. Wie weet komt er een omslag.'

Wat wil je de lezers van dit artikel meegeven?
'Neem de moeite je te verdiepen in de digitale wereld. Ik ben het bewijs dat je daar echt geen techneut voor hoeft te zijn. Vergeet het onderscheid tussen digitale veiligheid en economie. Een digitaal sterke economie is gelijk aan een digitaal weerbare samenleving.'

Meer informatie over de bijeenkomst van ICTU op 27 september.

Inge Philips is onlangs uitgeroepen tot ICT Personality van het jaar. Zie het bericht op de website Nederland ICT.